Gminy otrzymają narzędzia do kontroli, dzięki którym będą mogły sprawdzać, czy mieszkańcy opróżniają szamba zgodnie z przepisami. Sprawdzą też, czy podpisali oni umowy z firmami asenizacyjnymi. Rząd w projekcie nowelizacji Prawa wodnego daje samorządom czas do końca 2027 r. na dostosowanie aglomeracji do unijnych standardów. W związku z tym samorządy zostaną obciążone dodatkowymi obowiązkami sprawozdawczymi. Za brak kontroli gminy mogą zostać ukarane kwotą od 5 tys. do 50 tys. złotych. 

Ustawa z dnia 7 lipca 2022 roku wprowadziła zmiany w przepisach. Głównym celem zmian w ustawie Prawo wodne, ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, jest dostosowanie do wymogów tzw. dyrektywy ściekowej. Będą one dotyczyły dokładniejszego ewidencjonowania i kontrolowania zbiorników bezodpływowych i zrzutów ścieków.

Władze gminy będą wskazywały w sprawozdaniach liczbę właścicieli nieruchomości, od których odebrano nieczystości ciekłe, a także podadzą liczbę osób zameldowanych pod danym adresem nieruchomości. Przepisy częściowo weszły już w życie w sierpniu 2022 roku, a pozostałe zaczną obowiązywać od stycznia 2023 roku.

W Polsce około 52% budynków jest podłączonych do sieci kanalizacyjnej. Na terenach wiejskich odsetek ten wynosi około 35% (w miastach około 75%). Tylko 7-8% ścieków ze zbiorników bezodpływowych, czy osadu z przydomowych oczyszczalni trafia do oczyszczalni zbiorczych. Reszta pozostaje w naszym środowisku. Dane te pochodzą z GUS i raportów NIK.